Een plattegrond is bijna nooit op ware grootte. Een stad wordt verkleind naar een kaart van ongeveer een vierkante meter. De schaal van de plattegrond vertelt iets over de verhouding met de werkelijkheid.
Schaal is alleen maar een verhouding
Sommige mensen denken dat "schaal" iets te maken heeft met centimeters, maar dat is onjuist. Als iets op schaal getekend is, geeft de schaal de verhouding aan tussen de tekening en de werkelijkheid.
Bij een schaal van 1:100 is een centimeter op de kaart 100 cm in werkelijkheid.
Maar ook is bij een schaal van 1:100 een millimeter op de kaart 100 mm in werkelijkheid.
En bij diezelfde schaal is de lengte van een gebouw in werkelijkheid 100 keer zo groot.
Verhoudingen dus. Niet klakkeloos in centimeters denken. Dan ga je bij veel opgaven de mist in.
Plattegronden met verschillende schalen
Op de foto hieronder zie je drie verschillende plattegronden.
Schaal is alleen maar een verhouding
Sommige mensen denken dat "schaal" iets te maken heeft met centimeters, maar dat is onjuist. Als iets op schaal getekend is, geeft de schaal de verhouding aan tussen de tekening en de werkelijkheid.
Bij een schaal van 1:100 is een centimeter op de kaart 100 cm in werkelijkheid.
Maar ook is bij een schaal van 1:100 een millimeter op de kaart 100 mm in werkelijkheid.
En bij diezelfde schaal is de lengte van een gebouw in werkelijkheid 100 keer zo groot.
Verhoudingen dus. Niet klakkeloos in centimeters denken. Dan ga je bij veel opgaven de mist in.
Plattegronden met verschillende schalen
Op de foto hieronder zie je drie verschillende plattegronden.
- Een fietskaart met een schaal van 1:50.000
Elke afstand op de kaart is in werkelijkheid 50.000 keer zo groot.
1 cm op de kaart = 50.000 cm = 500 m = 0,5 km
2 cm op de kaart = 1 km
- Een stadsplattegrond met een schaal van 1:12.500
Elke afstand op de kaart is in werkelijkheid 12.500 keer zo groot.
1 cm op de kaart = 12.500 cm = 125 meter = 1/8 km
8 cm = 1 km
- Een wegenkaart van Nederland met een schaal van 1:300.000
Elke afstand op de kaart is in werkelijkheid 300.000 keer zo groot.
1 cm op de kaart = 300.000 cm = 3000 m = 3 km
Bij een schaal van 1:100.000 geldt 1 cm op de kaart = 1 km in werkelijkheid.
Handig om te onthouden: 1 km = 100.000 cm.
Dat is een verschil van vijf nullen. Je kunt vanuit de schaal snel van kaart-centimeters naar werkelijke kilometers komen, door vijf nullen weg te halen:
Handig om te onthouden: 1 km = 100.000 cm.
Dat is een verschil van vijf nullen. Je kunt vanuit de schaal snel van kaart-centimeters naar werkelijke kilometers komen, door vijf nullen weg te halen:
Als je de schaal van de kaart weet, kun je met een meetlat de afstand tussen twee punten meten en die afstand omrekenen naar de werkelijke afstand. Bijvoorbeeld:
Schaal berekenen
Meestal wil je een afstand berekenen aan de hand van de schaal. Maar het omgekeerde kan ook. Soms is het handig om de schaal te berekenen:
Op een beeldscherm
Op een beeldscherm heb je niets aan een aanduiding als 1:50.000. De maker van de kaart kan namelijk niet weten hoe groot het beeldscherm is waarmee de kaart bekeken wordt en welke instellingen het beeldscherm heeft. Wat op de ene monitor 1 cm groot is, is op de andere misschien wel 3 cm groot.
Daarom zie je bij plattegronden op internet vaak een balkje dat aangeeft hoe groot de afstanden in werkelijkheid zijn. De grootte van het beeldscherm doet er dan niet toe. Als je in- of uitzoomt, veranderen de waarden bij dat balkje.
Hieronder zie je drie verschillende kaartfragmenten van de omgeving van Bodegraven. De afstand tussen de streepjes aan de bovenkant van het balkje is respectievelijk 500 m, 2 km en 10 km.
- De afstand tussen twee plaatsen op de kaart is 4 cm.
De schaal is 1 : 250.000. Wat is de afstand in werkelijkheid?
1 cm = 250.000 cm in werkelijkheid.
4 cm = 1.000.000 cm = 10 km in werkelijkheid
Schaal berekenen
Meestal wil je een afstand berekenen aan de hand van de schaal. Maar het omgekeerde kan ook. Soms is het handig om de schaal te berekenen:
- Een keukenspecialist heeft een ontwerp getekend voor je nieuwe keuken. Je wilt de bestaande keukentafel in de juiste proporties in de keuken erbij tekenen.
Het aanrechtblad is in werkelijkheid 80 cm breed. Op de tekening is het 4 cm. Wat is de schaal van de tekening? - 4 cm op de tekening is 80 cm in werkelijkheid.
De verhouding is 4 : 80. Als je beide getallen door 4 deelt, heb je de schaal.
De schaal is 1:20.
Als de keukentafel 2 meter lang is, moet je hem tekenen met een lengte van 10 cm.
Op een beeldscherm
Op een beeldscherm heb je niets aan een aanduiding als 1:50.000. De maker van de kaart kan namelijk niet weten hoe groot het beeldscherm is waarmee de kaart bekeken wordt en welke instellingen het beeldscherm heeft. Wat op de ene monitor 1 cm groot is, is op de andere misschien wel 3 cm groot.
Daarom zie je bij plattegronden op internet vaak een balkje dat aangeeft hoe groot de afstanden in werkelijkheid zijn. De grootte van het beeldscherm doet er dan niet toe. Als je in- of uitzoomt, veranderen de waarden bij dat balkje.
Hieronder zie je drie verschillende kaartfragmenten van de omgeving van Bodegraven. De afstand tussen de streepjes aan de bovenkant van het balkje is respectievelijk 500 m, 2 km en 10 km.
