Doel- Je kunt het begrip ontleding uitleggen en toepassen
- Je kunt de drie soorten ontledingen (thermolyse , elektrolyse en fotolyse) uitleggen - Je kunt het verschil tussen scheiden en ontleden uitleggen |
uitleg
|
Ontledingsreactie
Ontleden betekent zoveel als "op delen in stukjes". Dit is precies wat er gebeurt bij een ontledingsreactie. Een ontledingsreactie heeft altijd maar één beginstof en twee of meer reactieproducten. De moleculen waaruit de beginstof bestond worden uit elkaar getrokken kleinere stukjes. Deze kleinere moleculen zijn op zichzelf weer stoffen met andere stofeigenschappen dan de beginstof. |
afbeelding 1
|
In een reactieschema van een ontledingsreactie staat links van de pijl altijd maar één stof en
rechts van de pijl twee of meer stoffen (afbeelding.1).
Drie soorten ontleding zijn thermolyse , elektrolyse en fotolyse .
rechts van de pijl twee of meer stoffen (afbeelding.1).
Drie soorten ontleding zijn thermolyse , elektrolyse en fotolyse .
|
Thermolyse
Wanneer je een stof heel sterk verwarmt kunnen de moleculen in die stof uit elkaar vallen. Je gebruikt dus een hoge temperatuur voor deze vorm van ontleding. Daarom noemen we dit thermolyse. Een voorbeeld is de thermolyse van suiker (video 1). De suiker verandert na verhitten in twee zichtbare andere stoffen. Een zwarte vaste stof en een brandbaar gas. De zwarte stof is koolstof. Het gas is waterstofgas. Waterstofgas is brandbaar, daarom kon de damp branden. |
Video 1: Thermolyse van suiker
|
Er komt ook een derde stof vanaf die je niet meteen kan aantonen en dat is zuurstof.
Het bakken en braden van voedsel is ook thermolyse. Soms kun je de reactieproducten van een thermolyse verder ontleden.
Het bakken en braden van voedsel is ook thermolyse. Soms kun je de reactieproducten van een thermolyse verder ontleden.
|
Elektrolyse
Wanneer je een elektrische stroom door sommige stoffen laat gaan kunnen deze stoffen uit elkaar vallen in stukjes. Je gebruikt dus elektriciteit voor deze vorm van ontleding. Daarom noemen we dit elektrolyse . Je gebruikt hiervoor elektroden. Hiervoor worden vaak staafjes gebruikt die gemaakt zijn van koolstof of platina. Maar plaatjes gemaakt van andere metalen werken ook wel. Je steekt twee elektroden in de stof . Door de pluspool en min-pool van een spanningsbron op de elektroden aan te sluiten, zien we een chemische reactie ontstaan. Een voorbeeld is de elektrolyse van water (video 2). Bij beide polen ontstaat een gas . Bij de pluspool ontstaat twee keer zoveel gas als bij de min-pool. Het gas dat bij de pluspool ontstaat kan ontploffen. Dit is waterstofgas. Het gas bij de min-pool laat een stof beter branden. Dit is zuurstof. Andere voorbeelden zijn de elektrolyse van koperchloride (afbeelding 2) en de winning van aluminium uit de grondstof bauxiet. |
Video 2: Elektrolyse van water
afbeelding 2
|
|
Fotolyse
Bij sommige stoffen vallen de moleculen in de stof uit elkaar in stukjes wanneer erlicht op schijnt. Je gebruikt dus licht voor deze vorm van ontleding. We noemen dit fotolyse. Een voorbeeld is de fotolyse van silverchloride (video 3). In de video wordt eerst zilverchloride gemaakt. Vlak na het maken is de zilverchloride wit. Eén van de buisjes wordt afgedekt met zilverfolie. Hierdoor kan het licht niet bij de inhoud van dit buisje. De zilverchloride ontleed door het licht en de kleur wordt donkerder. Dit is goed te zien omdat de zilverchloride die beschermd was van het licht nog wit is gebleven. |
video 3: Fotolyse van zilverchloride
|
Op deze manier werden vroeger foto's gemaakt. In de fotocamera zat een stukje papier met daarop wit zilverchloride. Door het papier te belichten ontstond een beeld op het papier. In het dagelijks leven kom je fotolyse tegen wanneer de kleur van verf vervaagd door de zon.
|
Scheiden vs Ontleden
Bij scheiding begin je met twee of meer soorten moleculen (afbeelding 3). De moleculen worden tijdens het scheiden gesorteerd. De moleculen zelf veranderen niet! Bij het indampen van zout verdampen de watermoleculen. Ze worden weggehaald van het zout. Bij een ontleding lijkt hetzelfde te gebeuren maar dat is niet zo! Bij elektrolyse van water worden watermoleculen uit elkaar getrokken. Daarbij ontstaan de nieuwe stoffen: waterstof en zuurstof. |
afbeelding 3
|
Bij een ontleding veranderen de moleculen wel. Een ontleding is dan ook een chemische reactie, een scheidingsmethode is dat niet.
samenvatting
|
- Ontleden is het "opdelen" van een stof in 2 of meerdere stoffen.
- Een ontledingsreactie heeft altijd één beginstof en twee of meer reactieproducten. - Thermolyse is het ontleden van een stof met behulp van warmte. - Elektrolyse is het ontleden van een stof met behulp van elektriciteit. - Fotolyse is het ontleden van een stof met behulp van licht. |
